3.8 Projecten

Wat willen we bereiken?

Met Hart van de Heuvelrug brengen we versnipperde natuur weer met elkaar in verbinding en creëren we tegelijk ruimte voor woningen, bedrijven en zorgprojecten.  
 
De gemeenten Soest en Zeist en wij hebben op 5 juni 2015 ingestemd met de samenwerkingsovereenkomsten Hart van de Heuvelrug en Vliegbasis Soesterberg. Doel van het programma Hart van de Heuvelrug is het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, onder meer door twee ecologische verbindingen te maken. Daarnaast zorgt dit programma voor meer ruimte voor wonen, werken, zorg en recreatie.  
Belangrijk uitgangspunt in de uitvoering: de opbrengsten van de rode projecten (het ontwikkelen van woon- en werklocaties) zorgen voor de financiering van de groene projecten (ontwikkeling van natuur en recreatie). Daarnaast is het aantal hectare ontwikkeld gebied dat we toevoegen in balans met het aantal hectare aan groengebied. 
 
Er zijn al veel projecten gerealiseerd, vooral groene. Onze provincie Utrecht, gemeente Soest, gemeente Zeist en het Utrechts Landschap werken de komende jaren intensief samen om ook de overige projecten te realiseren en af te ronden. Dit gaat vooral om het ontwikkelen van woon- en werklocaties.  

Het programma Hart van de Heuvelrug loopt in principe tot eind 2025. Gelet op de vertragingen in diverse projecten door onder meer aanpassingen van wet- en regelgeving, intensieve en diverse juridische procedures zal deze datum voor enkele projecten niet gehaald worden. Daarnaast zijn er maatschappelijke ontwikkelingen (vluchtelingenopvang Kamp van Zeist) die ertoe leiden dat ook vanuit die optiek enige flexibiliteit voor de planning noodzakelijk is. Wij gaan de consequenties van het niet halen van de datum van 31 december 2025 in beeld brengen, waarbij de focus ligt op de consequenties voor het programma zelf, de achterliggende projectopdrachten en de financiën. 

Wij zijn financieel eindverantwoordelijk voor het totale programma. We gaan in de begroting 2023 alleen in op de projecten die onder onze regie worden uitgevoerd. De financiële verantwoording en terugkoppeling van de gemeentelijke projecten vindt plaats via de jaarlijkse actualisatie van de grondexploitaties (in maart) en de jaarlijkse tussenrapportages (in september).

Wat gaan we daarvoor doen?

Wij zijn binnen Hart van de Heuvelrug verantwoordelijk voor de volgende projecten:  

Hart van de Heuvelrug:  

• Kamp van Zeist  
• Woonwijk Sortie 16  

Vliegbasis Soesterberg:  

• Woonwijk Vliegbasis Soesterberg  

• Kavels Westflank  
• Park Vliegbasis Soesterberg  
• Corridor Camp New Amsterdam  

 
Hart van de Heuvelrug  
Kamp van Zeist  
Het deel van Kamp van Zeist dat we willen vergroenen, is tot het najaar 2022 nog in gebruik door en in eigendom van Defensie. In augustus 2022 hebben we een besluit genomen over de aankoop en doorlevering van dit terrein.  

Na aankoop verwijderen wij de opstallen en verharding en richten het gebied in als natuurgebied. Uitvoering start naar verwachting in het najaar van 2023. Na de herinrichting wordt het terrein doorgeleverd aan Het Utrechts Landschap (eerste gedeelte naar verwachting in 2026). 

Wij hebben ingestemd met het tijdelijk in gebruik geven van een deel van het terrein aan het COA voor de opvang van vluchtelingen. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft hiervoor een huurovereenkomst opgesteld met het COA, die wij met de aankoop van het terrein overnemen. De opvang op het terrein zal tot uiterlijk oktober 2027 plaatsvinden. Vooruitlopend daarop starten wij daar waar mogelijk wel met de vergroeningsopgave.  

Beoogd resultaat 2023  

• Opstellen tijdelijk beheerplan voor het terrein  
• Opstellen definitief inrichtingsplan 
• Opstellen sloopplan voor verwijderen opstallen en verharding 

• Start uitvoering sloopwerkzaamheden 

Sortie 16  
Hier ontwikkelen we een nieuwe woonwijk van 150-200 woningen. Door het specifieke, bosachtige karakter en de ligging op de Heuvelrug, heeft Sortie 16 de potentie om een aantrekkelijke en onderscheidende woningbouwlocatie te worden. In het woningbouwprogramma is veel ruimte opgenomen voor woningen in het sociale en middeldure segment. We hebben een ontwerpbestemmingsplan laten opstellen en dat is door de gemeente Zeist ter inzage gelegd. De planning is dat het bestemmingsplan eind 2022/ begin 2023 door de gemeenteraad van Zeist wordt vastgesteld. Voor de ontheffing Wet Natuurbescherming is een activiteitenplan opgesteld. Dat ligt nog bij ons als bevoegd gezag voor beoordeling. De verwachting is dat de beoordeling in het najaar 2022 klaar is. 

In samenhang met de woonwijk Vliegbasis Soesterberg werken we aan de oprichting van een kwaliteitsteam om de gewenste stedenbouwkundige en architectonisch kwaliteit tijdens de uitvoering te borgen. We werken ook aan een ambitiedocument om de duurzaamheidsaspecten vast te leggen voor de aanbestedingsdocumenten van marktpartijen. De planning van de voorgenomen gronduitgifte is tussen 2023 en 2025.  
 
Beoogd resultaat 2023  

• Oprichten kwaliteitsteam (in samenhang met vliegbasis Soesterberg). 
• Ambitiedocument duurzaamheid ten behoeve van de aanbesteding van marktpartijen. 
• Opstellen tenderprocedure voor selectie van een marktpartij. 

 
Vliegbasis Soesterberg  
Woonwijk  
Een deel van de voormalige vliegbasis, ongeveer 20 ha, heeft de bestemming ‘wonen’ gekregen. Hier ontwikkelen we in nauwe samenwerking met de gemeente Zeist, gemeente Soest en Het Utrechts Landschap een nieuwe duurzame woonwijk (met maximaal 400 woningen) die qua sfeer en beleving in het bijzondere landschap past. Deze woonwijk bevindt zich in de planontwikkelingsfase.  
 
Procedures rond de ontheffing Wet Natuurbescherming, een wijzigingsplan in het kader van de ruimtelijke ordening en het saneren en het kostenverhaal van de PFOS zijn hierbij de meest afhankelijke activiteiten voor de ontwikkeling van de woonwijk. De ontheffing Wet Natuurbescherming is verleend, maar hiertegen is een rechtszaak aangespannen.  
U heeft in november 2021 een besluit genomen over de verkoopstrategie (verkoop van de gronden van de woonwijk vliegbasis in delen en de grond van Sortie 16 in zijn geheel). Daarnaast heeft u randvoorwaarden meegegeven voor de uitvoeringsorganisatie. In 2022 werken we de varianten uit hoe we de uitvoering van de vastgoed ontwikkelprojecten het beste kunnen realiseren. In 2023 moet deze organisatie operationeel zijn.  
 
Saneringsonderzoek PFOS: de saneringsmogelijkheden worden in samenwerking met Defensie onderzocht. Met het Rijk wordt inhoudelijk op dit dossier goed samengewerkt, maar er is daarnaast ook sprake van een stevig onderhandelingssituatie over de kosten als gevolg van de bodemverontreiniging met PFAS. Daarnaast zijn wij belast met bescherming van de strategische grondwaterreserve en hebben we ook de bevoegd-gezagrol voor de normstelling in grond en grondwater. In lijn hiermee heeft de provincie in 2021 eigen beleid vastgesteld over de omgang en normering van PFAS/PFOS bij het uitblijven van rijksbeleid. Uit bodemonderzoek is inmiddels helder hoe groot de verontreiniging van de in de woonwijk gelegen grond en ondergelegen grondwater is. Wij hanteren bij de onderhandelingen over kostenverhaal het uitgangspunt dat de partij verantwoordelijk voor de vervuiling, ook de partij is die de saneringskosten draagt binnen de gemaakte privaatrechtelijke afspraken en het publiekrechtelijk spoor van kostenverhaal binnen de Wet Bodembescherming. Bij dat laatste is in januari 2021 door een uitspraak van de Raad van State de beschikking van ernst en spoed van de verontreiniging van de woonwijk in stand gebleven en onherroepelijk. We streven ernaar om eind 2022 een overeenkomst met het Rijk over de financiële afhandeling hiervan te kunnen sluiten. In 2023 zal de sanering dan kunnen starten. 
 
Beoogd resultaat 2023  

• Uitspraak rechtbank over ontheffing Wet Natuurbescherming.  
• Vaststellen wijzigingsplan 2 door de gemeente Soest en wijzigingsplan 3 door de gemeente Zeist.  
• Ruimen van de niet gesprongen explosieven in open veld.  
• Afronden mitigerende maatregelen voor de veldleeuwerik op de vliegbasis voor de woonwijk . 

• Start sanering PFOS-verontreiniging.  
• (Externe) projectorganisatie is opgericht en actief (afhankelijk van GS 2022).  

Kavels Westflank  
Wij hebben vanuit een integrale overweging (kwaliteit, financiën en de uitkomst van de participatie) besloten om vijf kavels te verkopen en de ruimtelijke uitgangspunten publiekrechtelijk te borgen. De herziening van het bestemmingsplan is op dit moment in voorbereiding. De verwachting is dat het bestemmingsplan eind 2022 door de gemeente Zeist wordt vastgesteld. Afhankelijk van eventuele zienswijzen en/of bezwaar- en beroepsprocedures zal het bestemmingsplan in 2023/2024 onherroepelijk worden. De verkoopprocedure wordt gestart nadat het bestemmingsplan onherroepelijk is.  

Beoogd resultaat 2023  

• Vastgesteld bestemmingsplan kavels Westflank. 
• Voorbereiden verkoop van de kavels Westflank (afhankelijk van eventuele zienswijzen op bestemmingsplan). 

Park Vliegbasis Soesterberg  
In samenwerking met een landschapsarchitect en met de gemeenten Soest en Zeist is een plan uitgewerkt voor het verbeteren van de toegankelijkheid en beleving van het park, onder andere door uitbreiding van de padenstructuur en betere bebording. De laatste werkzaamheden worden in najaar 2022 uitgevoerd.  

In het park worden mitigerende maatregelen uitgevoerd voor de duurzame instandhouding van de veldleeuwerik. Dit voor de ontheffing voor de Wet Natuurbescherming. 
 
Beoogd resultaat 2023  

• Uitvoering van de maatregelen in het kader van de ontheffing Wet Natuurbescherming.  
• Afsluiting van project herinrichting park VBS.  

Camp New Amsterdam  
Eén van de resterende opgaven is het realiseren van een verbinding in de westelijke ecologische corridor. Deze verbinding loopt midden door Camp New Amsterdam (CNA), dat in eigendom en gebruik is en blijft bij het Rijk/Defensie. Er is een inrichtingsplan opgesteld. Onze provincie  en Rijksvastgoedbedrif(RVB)/Defensie maken afspraken over de uitwerking en uitvoering hiervan. De essentie daarbij is dat het RVB de uitvoering op zich zal nemen in opdracht van Defensie en in nauwe samenwerking met ons. Het terrein is en blijft immers eigendom van het Rijk en is sterk beveiligd. Praktische oplossingen in de uitvoering zijn daarom nodig. Het is de bedoeling dat de kaders voor deze samenwerking eind 2022 worden vastgelegd in een Samenwerkingsovereenkomst tussen ons, Defensie en RVB. Uitvoering van de sloopwerkzaamheden volgt in 2023. 

Beoogd resultaat 2023  

• Start sloopwerkzaamheden (bestaande opstallen) en inrichting van het terrein als ecologische verbindingszone. 

Wat gaat dat kosten?

Begroting 2023  
De Begroting 2023 van het programma Hart van de Heuvelrug/Vliegbasis Soesterberg is gebaseerd op de Mastergrondexploitatie Hart van de Heuvelrug 2022 en de Grondexploitatie Vliegbasis Soesterberg 2022, beide vastgesteld op 16 maart 2022.  

De prognose voor de gebiedsontwikkeling als geheel is als volgt:

Jaarschijf 2023 
Voor de onderdelen waarvan de uitvoering bij ons ligt, zijn in de Grexen 2022 de investeringen in het overzicht hieronder voor 2023 opgenomen.  
Daar waar de ontwikkelingen in 2022 aanleiding geven tot aanpassingen en/of verschuivingen, wordt een wijzigingsvoorstel van de raming via de P&C-cyclus van 2023 verwerkt. 

Begroting op programma 1. Ruimtelijke ontwikkeling 
Zoals eerder aangegeven, worden de investeringen en opbrengsten van de rode projecten opgenomen in Programma 1, zowel de lasten en de baten als de overboeking naar de Voorraden, per saldo 0. Het gaat hierbij om de projecten Sortie 16 en Woonwijk VBS, in totaal € 4,5 miljoen aan lasten en € 5,4 miljoen aan baten in 2023. 

Het verwachte verloop van de overige onderdelen op Programma 1 is:

Verwacht saldo van de reserve per 31-12-2023 is € 0,3 mln.

Risico's en te treffen beheersmaatregelen

Het saldo van de projectresultaten van Hart van de Heuvelrug komt uiteindelijk voor rekening en risico van onze provincie. Voor Vliegbasis Soesterberg zijn met de gebiedspartners apart afspraken gemaakt over de verdeling van het risico.  
Met het uitvoeren van de grondexploitatie lopen wij risico’s, ook na het nemen van beheersmaatregelen. Risico’s waarvan de kans dat zij op optreden minder dan 50% is, dekken we uit het weerstandsvermogen (zie de betreffende paragraaf). Voor risico’s boven de 50% moeten we een voorziening vormen.  
Bij grondexploitaties is sprake van risico’s en kansen. Ook met de kansen moeten we rekening houden. Kansen zijn bijvoorbeeld geraamde kosten die lager uitvallen of opbrengsten die hoger uitvallen dan aanvankelijk geraamd.  
Alle risico’s zijn gekwantificeerd als lager dan 50%, deze zijn opgenomen in het weerstandsvermogen. Het resultaat is volgens de huidige exploitatie positief, van een voorziening is daarom geen sprake.  
 
Top 5 Risico’s  
De vijf voornaamste risico’s binnen de provinciale projecten van het programma: