Naast het bestendigen van de natuurkwaliteit (2.2.1) is het belangrijk om, waar mogelijk de, natuurkwaliteit te verhogen. U heeft met het vaststellen van de Natuurvisie in december 2016 besloten extra middelen beschikbaar te stellen om de natuurkwaliteit te verhogen en verlies van biodiversiteit tegen te gaan. Met onze (subsidie)instrumenten bewerkstelligen we de uitvoering van specifieke maatregelen voor de leefgebieden van dier- en plantensoorten die onze aandacht hebben. We constateren dat beheerders nog vaak inzetten op het realiseren en beheren van natuurtypen met een lage kwaliteit. Daarom blijven we in gesprek met terreinbeheerders over het streven naar een hogere natuurkwaliteit en het daarop (her)inrichten van natuurterreinen. Hierbij kan het ook gaan om omvorming van ecologisch minder waardevolle natuurtypen (basistype grasland) naar bos. Met de aanpak Biodiversiteit in stad en dorp onder meerjarendoel 2.2.3 werken we aan behoud en bescherming van soorten en biodiversiteit in stad en dorp. Landelijk Programma Natuur en Agenda Natuurinclusief
Het Landelijk Programma Natuur richt zich op het herstel en de versterking van kwetsbare natuurgebieden. De grondslag is gelegd in de Wet stikstofreductie en natuurverbetering 2021 (Wsn). Met het landelijke Uitvoeringsprogramma Natuur versterken Rijk, provincies en terreinbeherende organisaties samen de natuur tot 2030. Het Rijk heeft voor de uitvoering van de herstelmaatregelen in de jaren 2021-2023 via de Regeling specifieke uitkering Programma Natuur (SPUK) € 17,4 miljoen aan ons ter beschikking gesteld voor maatregelen die moeten bijdragen aan het realiseren van condities voor een gunstige of verbeterde staat van instandhouding van alle soorten en habitatten onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Hierbij ligt de focus op de overbelaste stikstofgevoelige leefgebieden van soorten. In 2023 zullen de gebiedspartners (terrein beherende organisaties, particuliere eigenaren en waterschappen) starten met de uitvoering van herstelmaatregelen in 9 Natura 2000 gebieden. Het gaat om natuur langs de Nederrijn en Lek, kwelgebieden aan de voet van de Heuvelrug en diverse veenmoerassen met habitats als trilveen, die uniek zijn voor Nederland in grootte en kwaliteit. Volgens de SPUK moeten de herstelmaatregelen voor 31 december 2025 zijn afgerond. Daarnaast worden de herstelmaatregelen uit de beheerplannen Natura 2000 die al gepland waren op basis van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) volgens gemaakte afspraken uitgevoerd (zie onder kopje hierna). Naast het Uitvoeringsprogramma Natuur is er de Agenda Natuurinclusief, die op Natuurtop op 17 juni 2022 door Rijk en provincies is gepresenteerd. Doel is de komende jaren samen aan de transitie naar een ‘natuurinclusieve samenleving’ te werken. Hierbij is niet alleen aandacht voor natuur in natuurgebieden, maar juist ook voor de natuur in onze nabije omgeving en alle onderdelen van de maatschappij (landbouw, stad, bouw, recreatie, energie etcetera). In 2023 wordt de landelijke agenda verder ingevuld en worden er concrete acties en middelen aan gekoppeld. Tijdige participatie van natuur in projecten levert maatschappelijke winst. Bijvoorbeeld met meer groen in de stad minder overlast van water en van hitte. Bestendigen en verbeteren van de natuurkwaliteit in leefgebieden.
In 2023 gaan we door met het stimuleren van maatregelen die leiden tot bescherming, instandhouding of herstel van biotopen (leefgebieden) en habitatten van de benoemde aandachtsoorten (zie Supplement Biodiversiteit bij de Natuurvisie), zowel in het landelijk gebied, in het bijzonder in het NNN (inclusief Natura 2000), als in de stedelijke omgeving. In onze Natura 2000 gebieden worden de instandhoudingsmaatregelen voor onze natuuropgaven die zijn neergelegd in de beheerplannen onverkort uitgevoerd en aangevuld met de extra herstelmaatregelen uit het hiervoor genoemde SPUK. Staatsbosbeheer rondt komende jaren alle (herstel)maatregelen in De Hellen (N2000 Binnenveld) af. In 2022 zijn we met het ZuidHollands Landschap gestart met de voorbereidingen van maatregelen in de Natura 2000 gebieden Zouweboezem, Uiterwaarden Lek en Diefdijk, die nu in uitvoering worden gebracht en een aantal jaren in beslag zullen nemen. Waar nodig worden maatregelen gebundeld als zij meer doelen dienen, bijvoorbeeld met de bestrijding van invasieve exoten (zie meerjarendoel 2.2.3). Sinds 2021 investeren we in het meerjarige Project Natuurlijke Uiterwaarden als onderdeel van Programma mooie en veilige dijken. Daarbij ligt de focus op kwaliteitsverbetering van bestaande natuur en het realiseren van riviernatuur zoals moerassen, ooibossen, poelen, schraalgraslanden, ruigtes, natte graslanden en bloemrijke dijken (zie ook meerjarendoel 3.1.2.). We ronden in 2023 de kwaliteitsverbetering op de Grebbelinie af. Daarbij verbeteren we de kwaliteit van de natuur over ongeveer 12 kilometer met een oppervlakte van ongeveer 32 ha door onder andere het uitdunnen van bestaande vegetatie om een grotere rijkdom aan soorten en structuren te creëren. Ook blijven we investeren in aanvullende maatregelen in het kader van het Actieplan Weidevogels. Voor het gros van bovenstaande maatregelen zetten wij ons subsidie-instrumentarium in, zoals de Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls natuur en landschap (SKNL), SPUK en de Uitvoeringsverordening Subsidie Biodiversiteit (USB). Omdat de uitgaven via de USB achterbleven bij de verwachtingen en daarmee de projecten gericht op biotoopverbetering van beschermde soorten en biodiversiteit, is het instrument aantrekkelijker en toegankelijker gemaakt. In 2023 zullen we de USB en andere nieuwe opties voor projectfinanciering binnen de USB bij de doelgroepen verder gaan promoten. Ecologisch bermbeheer
Wij continueren het ecologisch wegbermbeheer, waardoor de fauna (vooral de insecten) meeprofiteren. Het kennisnetwerk wordt verder uitgebreid naar Vallei- en Kromme Rijngebied. Gebiedsgerichte aanpak stikstof en Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG)
Bij de toelichting op het programmadoel van dit begrotingsprogramma is het NPLG al toegelicht. Wij moeten de doelen van het NPLG meenemen in het op te stellen provinciaal gebiedsprogramma Landelijk Gebied dat op 1 juli 2023 klaar moet zijn.
Wij hebben het proces al ingezet om te komen tot een gunstige staat van instandhouding van de Natura 2000 gebieden in onze provincie. De opgave voor reductie van de hoeveelheid stikstof in onze Natura 2000 gebieden was namelijk op hoofdlijnen al bekend. Met dat als uitgangspunt is gestart met het voorbereiden van integrale gebiedsprocessen rondom onze Natura 2000 gebieden. Naast stikstof worden in de gebiedsprocessen de doelen van de KRW, bodemdaling, natuur, landbouw en klimaat (landgebruik en landbouw) meegenomen. Het Handelingskader Gebiedsgerichte Aanpak Stikstof (PS 23 maart 2022) richt zich op de Natura 2000 gebieden en een zone eromheen. Met de komst van het NPLG wordt deze aanpak verbreed naar het hele landelijk gebied van de provincie Utrecht.
In 2023 gaan we verder met de gebiedsprocessen voor de Natura 2000 gebieden (en een zone daar omheen) zoals we die al eerder hebben opgestart. Samen met onze gebiedspartners maken we gebiedsagenda's voor de verschillende gebieden in Utrecht. In deze gebiedsagenda’s nemen we maatregelen op die bijdragen aan de instandhoudingsdoelen en gaan we uit van een integrale opgave. Door de verbreding vanuit het NPLG naar het hele landelijke gebied moeten ook voor de andere delen van het landelijk gebied (niet zijnde de Natura 2000 gebieden) vergelijkbare gebiedsagenda's opgesteld worden. De gebiedsagenda’s samen vormen het provinciaal gebiedsprogramma zoals genoemd in het NPLG.
We gaan door op de ingeslagen weg en zetten in op het verder uitwerken en implementeren van de instrumentenkoffer met de gebiedspartners om hiermee de uitvoering op gang te brengen. De focus ligt hierbij op bronmaatregelen die gericht zijn op de piekbelasters (hoogste emissies) binnen 2 kilometer van de Natura 2000 gebieden. Het gaat daarbij om het ontwikkelen van een stimuleringskader gericht op transitie van de landbouw richting kringlooplandbouw en het ondersteunen van kavelruilprocessen. Bij blijvende agrariërs zetten we in op innovaties en het ontwikkelen van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) en ondersteunen we de omslag naar kringlooplandbouw. Daarnaast wordt ingezet op de vrijwillige opkoop van bedrijven op basis van een grondstrategie. Het gaat om zowel het voorfinancieren en mede financieren voor de landelijke gerichte opkoopregeling en beëindigingsregeling als volledige provinciale financiering. Bij volledige financiering hebben wij ook volledige zeggenschap over de inzet van vrijkomende stikstofruimte. Dat is van belang voor het vullen van de doelenstikstofbank voor andere economische en maatschappelijke ontwikkelingen. Beoogd resultaat 2023:
Landelijk Uitvoeringsprogramma natuur 2021-2030 - Uitvoering maatregelen Programma Natuur volgens aanvraag Provincie Utrecht Regeling specifieke uitkering Programma Natuur periode 2021 – 2023.
Bescherming en kwaliteitsverbetering leefgebieden - Uitvoering maatregelen Beheerplannen Natura 2000 en/of gebiedsanalyses PAS liggen op schema.
- Versterking van de biodiversiteit is in gang gezet door subsidiëren van projecten gericht op biodiversiteitsdoelen te continueren.
- Voortzetting kwaliteitsverbetering Grebbelinie.
Project Natuurlijke uiterwaarden - Planvorming Wijk bij Duurstede Amerongen (WAM), Salmsteke Schoonhoven (SAS) en Culemborgse veer-Beatrix Sluizen (CUB) en Grebbedijk.
- Verkenning Jaarsveld-Vreeswijk (JAV) en Irene sluizen Culemborgse veer (ICU).
Ecologisch bermbeheer - Het kennisnetwerk ecologisch bermbeheer is uitgebreid.
Gebiedsgerichte aanpak stikstof en Nationaal programma Landelijk Gebied - Samen met de gebiedspartners is een gebiedsagenda gemaakt voor de verschillende gebieden in de provincie Utrecht
- Het provinciaal gebiedsprogramma NPLG is op basis van de gebiedsagenda’s opgesteld
- De instrumentenkoffer wordt verder uitgewerkt en geïmplementeerd, waarmee de eerste provinciale bron- en stimuleringsmaatregelen gerealiseerd zijn.
- Stikstof doelenbanken zijn operationeel.
- Grondbeleid voor realisatie van de doelen is klaar.
| 