De kengetallen geven in combinatie met elkaar inzicht in de financiële weerbaarheid en flexibiliteit van de begroting. Zo wordt u in staat gesteld om gemakkelijker inzicht te verkrijgen in de financiële positie en over de baten en de lasten van de provincie. De verplichte kengetallen vormen een verbinding tussen de verschillende aspecten die Provinciale Staten in hun beoordeling van de financiële positie moeten betrekken om daar een verantwoord oordeel over te kunnen geven. De verplichte kengetallen zijn uitgebreid met de vrijwillig toegevoegde kengetallen Belastingcapaciteit opcenten motorrijtuigenbelasting (MRB) ten opzichte van wettelijk maximum en Ratio Weerstandsvermogen.
De weerbaarheid van de begroting geeft de mogelijkheden aan om op korte termijn financiële risico's te kunnen incasseren zonder direct in de begroting en daarmee in de beleidsambities te hoeven ingrijpen.
De flexibiliteit van de begroting geeft de wendbaarheid van de begroting aan, waarmee eventuele extra onverwachte uitgavenstijging of inkomstendaling gedekt kunnen worden.
De kengetallen zijn:
- structurele exploitatieruimte;
- solvabiliteitsratio;
C1. belastingcapaciteit opcenten MRB ten opzichte van gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies;
C2. belastingcapaciteit opcenten MRB ten opzichte van wettelijk maximum tarief opcenten MRB;
D. grondexploitatie;
E1. netto schuldquote;
E2. netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen;
- ratio weerstandsvermogen.
De tabel met signaalwaarden van de kengetallen ziet er als volgt uit:
(MRB= motorrijtuigenbelasting)
Criteria kwalificatie kengetal | Gezond | Neutraal | Risicovol | |
A. | Structurele exploitatieruimte | > 0% | 0% | < 0% |
|---|---|---|---|---|
B. | Solvabiliteitsratio | > 50% | 20% - 50% | < 20% |
C1. | Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | < 95% | 95% - 105% | > 105% |
C2. | Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB | < 90% | 90% - 95% | > 95% |
D. | Grondexploitatie | < 20% | 20% - 35% | > 35% |
E1. | Netto schuldquote | < 90% | 90% - 130% | > 130% |
E2. | Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen | < 90% | 90% - 130% | > 130% |
F. | Ratio weerstandsvermogen | > 1,4 | 1 - 1,4 | < 1 |
De in de tabel hieronder ingevulde kengetallen van de provincie Utrecht voor de jaren 2023-2026 zijn gebaseerd op de geprognosticeerde balansen van 2023 tot eind 2026. Die vindt u in de uiteenzetting van de financiële positie in paragraaf 4.1.5. De kengetallen van 2021 zijn gelijk aan de jaarrekening 2021 en van 2022 zijn gelijk aan de geprognosticeerde balans uit de begroting 2022.
Financieel kengetal | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming |
|---|---|---|---|---|---|---|
A. Structurele exploitatieruimte | 11% | 0% | 3% | 5% | 10% | 5% |
B. Solvabiliteitsratio | 61% | 44% | 49% | 52% | 51% | 50% |
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | 90% | 93% | 95% | 97% | 100% | 102% |
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. wettelijk maximum tarief opcenten MRB | 64% | 66% | 67% | 69% | 70% | 72% |
D. Grondexploitatie | 2% | 3% | 1% | 3% | 2% | 2% |
E1. Netto schuldquote | 24% | 82% | 61% | 61% | 59% | 67% |
E2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte geldleningen | 23% | 82% | 61% | 61% | 59% | 66% |
F. Ratio weerstandsvermogen | 1,9 | 1,9 | 1,7 | 1,7 | 1,7 | 1,7 |
Analyse financiële kengetallen
Analyse van de kengetallen geeft aan dat onze provincie voldoende weerbaar en flexibel is om eventuele extra (on)verwachte uitgavenstijging te dekken. Het kengetal structurele exploitatie ruimte is enigszins risicovol in 2022, maar zal weer gezond zijn vanaf 2023.
De ratio weerstandsvermogen is gezond en ligt binnen de streef bandbreedte van 1,4 tot 2,0.
We hebben voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken. Daarboven hebben we nog een vrije algemene reserve die eind 2026 wordt geprognosticeerd op afgerond € 204 miljoen. Het kengetal grondexploitatie is ook gezond.
De status-verschuiving van gezond naar neutraal bij het kengetal solvabiliteit is een direct gevolg van de investeringen en groot onderhoud die momenteel en binnenkort plaatsvinden. De verschuiving van de belastingcapaciteit opcenten motorrijtuigenbelasting ten opzichte van het landelijk gemiddeld tarief wordt verklaard doordat de stijging van het tarief van onze provincie wel wordt opgenomen, maar we voorzichtigheidshalve veronderstellen dat alle andere provincies de nullijn hanteren en niet indexeren. Maar het landelijk gemiddelde tarief zal naar verwachting echter stijgen in de aankomende jaren.
Meer recent genomen besluiten om te investeren passen in onze lijn om niet onnodig reserves aan te houden, middelen maatschappelijk te laten renderen en te intensiveren op enkele belangrijke transitieopgaven. Deze investeringen en het inzetten van de bestemmingsreserves zorgen ervoor dat een positief saldo bij de schatkist omslaat naar een schuldpositie op de geld- en kapitaalmarkt.
Maar met de overige kengetallen op gezond en groen, kunnen we het ons goed permitteren om te lenen en het eigen vermogen daadwerkelijk in te zetten.
A. Structurele exploitatieruimte
De ratio Structurele exploitatieruimte geeft aan welke structurele ruimte we hebben om onze eigen lasten te dragen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten biedt meer flexibiliteit dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Voor een nadere toelichting op het overzicht van de incidentele baten en lasten en de gehanteerde uitgangspunten verwijzen wij u naar paragraaf 4.4. Meerjarig beeld incidenteel en structureel.
Het kengetal structurele ruimte is enigszins risicovol in 2022, maar zal weer gezond zijn vanaf 2023. Het kengetal laat zien dat de begroting voldoende weerbaar en flexibel is voor eventuele extra onverwachte uitgaven.
A. Structurele exploitatieruimte | |||||||
A. Structurele exploitatieruimte | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Totaal structurele lasten | 335.110 | 392.767 | 413.735 | 422.605 | 429.666 | 452.108 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Totaal structurele baten | 390.266 | 396.192 | 427.834 | 447.850 | 477.557 | 473.838 |
C | Totale structurele toevoegingen aan reserves | 0 | 4.149 | 0 | 0 | 0 | 0 |
D | Totaal structurele onttrekkingen aan reserves | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
E | Totale baten | 481.090 | 415.925 | 484.991 | 467.042 | 483.267 | 478.917 |
Ratio ((B-A) + (D-C)) / (E) x 100% | 11% | 0% | 3% | 5% | 10% | 5% | |
B. Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin we in staat zijn aan onze financiële verplichtingen te voldoen. De mate van weerbaarheid en flexibiliteit geeft in combinatie met de andere kengetallen, zoals structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit, een indicatie over de financiële positie van een provincie. De solvabiliteitsratio geeft aan hoe groot het eigen vermogen is als percentage van het totale vermogen.
De bestemmingsreserves worden momenteel en komende jaren ingezet voor onder meer investeringen en groot onderhoud en dalen hierdoor. Gelijktijdig neemt echter de saldireserve toe door de positieve begrotingssaldi de komende jaren. We zullen daarom in beperkte mate de komende jaren leningen moeten aantrekken om de investeringen in het openbaar vervoer en wegen te kunnen financieren. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen gedekt worden door de structurele baten. Het vreemd vermogen bestaat ook uit een substantieel deel ‘Nog te betalen subsidieverplichtingen’ dat een nadelige invloed heeft op de solvabiliteit. Per saldo geldt echter dat de solvabiliteit de komende jaren rond de 50% zal bedragen.
B. Solvabiliteitsratio | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Eigen vermogen | 564.642 | 379.419 | 433.013 | 451.221 | 451.221 | 453.895 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Balanstotaal | 924.442 | 870.382 | 875.033 | 860.832 | 882.648 | 916.061 |
Solvabiliteit (A/B) * 100% | 61% | 44% | 49% | 52% | 51% | 50% | |
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB ten opzichte van gemiddelde in provincies
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in onze provincie zich verhoudt ten opzichte van het gemiddelde tarief van alle provincies. Het is niet bekend hoe het gemiddelde tarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het gemiddelde tarief is daardoor vanaf 2022 ongewijzigd. Wij veronderstellen bij dit kengetal voorzichtigheidshalve dus dat alle andere provincies hun opcenten voor de MRB niet laten stijgen in de komende jaren.
Dit kengetal is gezond en vanaf 2024 'neutraal'. Ons tarief opcenten MRB is lager dan het gemiddelde tarief opcenten MRB van de provincies tot en met 2025. Zouden ook andere provincies in de komende jaren hun opcenten indexeren of verhogen, dan blijft deze ratio ook in 2024 tot en met 2026 in de categorie ‘gezond (groen)’ vallen.
C1. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Tarief opcenten MRB provincie Utrecht | 74,9 | 77,5 | 79,4 | 81,3 | 83,3 | 85 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Gemiddelde tarief opcenten MRB van provincies | 83,5 | 83,5 | 83,6 | 83,6 | 83,6 | 83,6 |
(A/B) * 100% | 90% | 93% | 95% | 97% | 100% | 102% | |
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB ten opzichte van wettelijk maximum tarief opcenten MRB
Deze ratio geeft aan hoe de belastingdruk in onze provincie zich verhoudt tot het wettelijk maximumtarief. Het is niet bekend hoe het landelijk maximumtarief opcenten MRB zich gaat ontwikkelen. Het landelijk maximumtarief opcenten MRB is vanaf 2022 ongewijzigd.
Zolang er maar genoeg onbenutte ruimte is tussen ons tarief opcenten en het wettelijk maximum is er ruimte om de Begroting weerbaar en flexibel te houden.
C2. Belastingcapaciteit opcenten MRB t.o.v. landelijk maximum tarief opcenten MRB | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Tarief opcenten MRB provincie Utrecht | 74,9 | 77,5 | 79,4 | 81,3 | 83,3 | 85 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Tarief landelijk maximum | 116,8 | 116,8 | 118,4 | 118,4 | 118,4 | 118,4 |
(A/B) * 100% | 64% | 66% | 67% | 69% | 70% | 72% | |
D. Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitaties geeft een indicatie van het financiële risico dat we lopen in verband met onze grondportefeuille. Het kengetal wordt berekend door de boekwaarde van de grondexploitaties af te zetten tegen de totale baten van onze provincie (exclusief onttrekkingen aan reserves). Voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. Het kengetal grondexploitatie is gezond.
D. Kengetal grondexploitatie | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | In exploitatie opgenomen bouwgronden | 7.709 | 11.178 | 6.110 | 12.064 | 8.141 | 8.931 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Onderhandenwerk | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
C | Totale baten (excl. mutat.reserves) | 481.090 | 415.925 | 484.991 | 467.042 | 483.267 | 478.917 |
Grondexploitatie (A+B)/C x 100% | 2% | 3% | 1% | 3% | 2% | 2% | |
E1/2. De netto schuldquote (gecorrigeerd voor verstrekte leningen)
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van onze provincie ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een negatieve uitkomst betekent dat er geen netto-schuld is.
Wij gaan in de komende jaren leningen aantrekken om de investeringsuitgaven in het openbaar vervoer en wegen te financieringen. Het is belangrijk dat ook de structurele rente- en afschrijvingskosten van de investeringen worden gedekt door de structurele baten. De kengetallen van de netto schuldquote blijven ondanks het aantrekken van financiering gezond.
E1. Netto schuldquote | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Vaste schulden | 0 | 166.255 | 95.298 | 85.297 | 85.141 | 115.940 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Netto vlottende schulden | 17.386 | 23.000 | 17.000 | 17.000 | 17.000 | 17.000 |
C | Overlopende passiva | 321.683 | 285.000 | 310.000 | 310.000 | 310.000 | 310.000 |
D | Financiële vaste activa, genoemd in artikel 36, onderdelen d, e, f en g, van het BBV | 25.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
E | Uitzettingen < 1jaar | 162.636 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 |
G | Liquide middelen | 86 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
G | Overlopende activa | 38.045 | 45.000 | 38.000 | 38.000 | 38.000 | 38.000 |
H | Totale baten (excl mutaties reserves) | 481.090 | 415.925 | 484.991 | 467.042 | 483.267 | 478.917 |
Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% | 24% | 83% | 62% | 62% | 60% | 67% | |
E2. Netto schuldquota gecorrigeerd voor verstrekte geldleningen | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Vaste schulden | 0 | 166.255 | 95.298 | 85.297 | 85.141 | 115.940 |
B | Netto vlottende schuld | 17.386 | 23.000 | 17.000 | 17.000 | 17.000 | 17.000 |
C | Overlopende passiva | 321.683 | 285.000 | 310.000 | 310.000 | 310.000 | 310.000 |
D | Financiële vaste activa, bedoeld in artikel 36, onderdelen b, c, d, e, f en g, van het BBV | 29.915 | 4.270 | 4.015 | 3.565 | 3.115 | 2.665 |
E | Uitzettingen < 1jaar | 162.636 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 | 85.000 |
G | Liquide middelen | 86 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
G | Overlopende activa | 38.045 | 45.000 | 38.000 | 38.000 | 38.000 | 38.000 |
H | Totale baten (excl mutaties reserves) | 481.090 | 415.925 | 484.991 | 467.042 | 483.267 | 478.917 |
Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% | 23% | 82% | 61% | 61% | 59% | 66% | |
F. Ratio weerstandsvermogen
De ratio weerstandsvermogen in relatie met de reserve Weerstandsvermogen geeft aan dat we het benodigde weerstandsvermogen kunnen dekken.
Het kengetal weerstandsvermogen is gezond. We hebben voldoende middelen om de geïnventariseerde risico's financieel af te dekken.
F. Kengetal ratio weerstandsvermogen | Jaarrekening 2021 | Primitieve | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming | |
A | Reserve Weerstandsvermogen | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 | 45.000 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
B | Benodigde weerstandsvermogen | 24.200 | 24.100 | 25.900 | 25.900 | 25.900 | 25.900 |
Ratio weerstandsvermogen (A/B) x 100% | 1,9 | 1,9 | 1,7 | 1,7 | 1,7 | 1,7 | |