Afstemming afspraken regionale partners

1.1.4	Agenda’s en afspraken met (boven)regionale partners zijn beter afgestemd op wederzijdse belangen
Toelichting op meerjarendoel
Samenwerking met het Rijk, de buurprovincies en met de gemeenten in de Utrechtse regio’s is van groot belang bij het halen van onze provinciale doelen. Het streven is samenwerken als één overheid: dat vraagt wat van alle partners. De Omgevingswet en de uitvoering van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) via de programma's NOVEX en Mooi Nederland zorgen voor een verdere intensivering van deze samenwerking. Op basis van het programma NOVEX werken we in 2023 aan het leggen van de zogenaamde provinciale ruimtelijke puzzel en het ruimtelijke arrangement Rijk-provincie Utrecht (wederkerige afspraken). En aan ontwikkelperspectieven, uitvoeringsagenda's en Regionale Investeringsagenda's voor de NOVEX-gebieden Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Foodvalley-Arnhem-Nijmegen. Deze activiteiten vragen extra inzet. Daarmee beogen we ook het beter borgen van provinciale belangen en het actiever sturen op het in balans houden van de Utrechtse kwaliteiten. We versterken ook onze positie in de diverse Rijk-regio-trajecten en we kunnen beter sturen op het maken van afspraken met andere overheden over het realiseren van ambities, de onderlinge rolverdeling en in te vullen randvoorwaarden. Uitvoering NOVI via programma's NOVEX en Mooi Nederland Nederland staat aan de vooravond van een grote verbouwing. Met de programma's NOVEX (executiekracht NOVI ) en Mooi Nederland geeft het Rijk helderheid over het proces en de planning van deze ‘verbouwing’. En het geeft een impuls aan de ruimtelijke kwaliteit. De keuzes voor de ruimtelijke opgaven in Nederland worden door verschillende ministeries uitgewerkt in ongeveer 25 nationale programma’s, zoals Water en Bodem Sturend, Landelijk Gebied, Energiehoofdinfrastructuur, Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) en Woningbouw. Vervolgens wordt door het Rijk aan de 12 provincies gevraagd deze keuzes ruimtelijk te laten landen. Dit noemt het Rijk ruimtelijke regie per provincie. Het Rijk heeft in oktober 2022 in een startpakket de keuzes aan ons voorgelegd. Ons is gevraagd deze keuzes ruimtelijk te vertalen, in te passen en te combineren met de eigen keuzes uit de Omgevingsvisie provincie Utrecht. Dit heet het leggen van de provinciale ruimtelijke puzzel. Wij moeten het resultaat van onze provinciale ruimtelijke puzzel op 1 juli 2023 bij het Rijk inleveren. Met het totaaloverzicht van de 12 gelegde provinciale ruimtelijke puzzels is dan duidelijk waar ruimtelijke opgaven wel/niet realiseerbaar zijn en welke herverdelingskeuzes door het Rijk nodig zijn. In oktober 2023 komen Rijk en wij in samenspraak tot een ruimtelijk arrangement met wederkerige afspraken. Bij het leggen van de provinciale ruimtelijke puzzel en het afspreken van het ruimtelijk arrangement Rijk-provincie zullen we ook gemeenten en waterschappen betrekken. Deze werkwijze is nieuw, wordt cyclisch en structureel en lijkt intensiever te zijn dan de oude manier van samenwerking met het Rijk. Het is de vraag of dit inpasbaar is binnen bestaande financiële en organisatorische kaders. Een eventueel voorstel hiertoe wordt betrokken bij besluitvorming over de Kadernota 2024. NOVEX-gebieden Naast de ruimtelijke regie per provincie zet het Rijk in de 16 zogeheten NOVEX-gebieden ook in op gebiedsgerichte regie. Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley zijn NOVEX-gebieden binnen de provincie Utrecht. In deze gebieden komen veel nationale opgaven samen, is de transitie ingrijpend of overstijgt het de grenzen van de provincie. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken per NOVEX-gebied samen aan een ontwikkelperspectief, een uitvoeringsagenda en een Regionale Investeringsagenda (RIA). NOVEX-gebied Het Groene Hart In de RO-brief van het kabinet van 17 mei 2022 heeft het Rijk aangegeven dat het NOVI-gebied Groene Hart verder wordt ontwikkeld en voortaan NOVEX-gebied heet. De status van NOVEX-gebied voor het Groene Hart volgt uit de stapeling van opgaven op het gebied klimaatadaptatie, landbouw, natuur, energietransitie, wonen, werken, bereikbaarheid en recreatie. En de noodzaak voor een gezamenlijke integrale aanpak daarvan. Rijk, provincies Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland, gemeenten en waterschappen maken in het Bestuurlijk Platform Groene Hart nadere afspraken over de gezamenlijke inzet, de doelen/kaders en uitgangspunten op de focusthema’s bodemdaling, watersysteem, energie en vitale dorpen en steden. Op 19 mei 2022 heeft het Bestuurlijk Platform Groene Hart daarvoor een bestuursovereenkomst gesloten. In 2023 wordt hier verder uitvoering aan gegeven. Daarnaast wordt er in het NOVEX-gebied gewerkt aan het opstellen van een gezamenlijk ontwikkelperspectief, een uitvoeringsagenda en een regionale investeringsagenda. NOVEX-verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort Om antwoord te geven op de vraag hoe de forse groei van wonen en werken in de regio's U16 én Amersfoort op te vangen én tegelijk bereikbaar, leefbaar en groen te blijven, zijn het Ontwikkelperspectief Utrecht Nabij (2020) en het Ontwikkelbeeld Regio Amersfoort Centraal! (2021) opgesteld. In het Bestuurlijk Overleg (BO) Verstedelijking van 24 november 2021 hebben Rijk en regionale partijen afgesproken dat beide documenten samen één verstedelijkingsstrategie op grond van de NOVI vormen. In de RO-brief van het kabinet van 17 mei is aangegeven dat het verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort verder wordt ontwikkeld en voortaan de status van NOVEX-gebied heeft. Binnen het NOVEX-gebied Utrecht-Amersfoort liggen twee grootschalige NOVEX-woningbouwgebieden: Utrecht Groot Merwede en Spoorzone/A1-zone Amersfoort. Vanuit het Rijk-regioprogramma U Ned werken we via een aantal programmalijnen aan de realisatie van de verstedelijkingsopgave in dit NOVEX-gebied. Hiermee zorgen we voor uitwerking van de ambitie om de verstedelijkingsopgave in samenhang met opgaven op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid en groen vorm te geven. In het Ontwikkelperspectief Utrecht Nabij hebben wij samen met Rijk en regionale partijen gekozen om, na realisatie van de opgave tot 2030, nieuwe woningen en banen te concentreren in het stedelijk kerngebied en rond grotere regionale ov-knooppunten. In de Grote U, het U-vormige gebied rond de Utrechtse binnenstad, liggen veel kansen voor verdichting. In de gebiedsonderzoeken is dit verder uitgewerkt. Dit gebeurt in samenhang met de Mobiliteitsstrategie van het programma U Ned. De onderzoeksresultaten geven input voor de verstedelijkingsafspraken in dit NOVEX-gebied. Zie verder Programma 5.8.2. Wat betreft het Ontwikkelbeeld Regio Amersfoort Centraal! bouwen we in 2023 verder aan het ontwikkelbeeld via de acties uit de uitvoeringsagenda. We doen dat in nauwe samenwerking met het Rijk, de regio, de gemeenten, provincie Gelderland, waterschappen en andere partners. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het opstellen van een Handelingsperspectief buitengebied Regio Amersfoort voor de Utrechtse Heuvelrug, Eemvallei en Gelderse Vallei, de verdere uitwerking van Spoorzone/A1-zone Amersfoort en een verkenning kansen HOV/BRT- en fietsnetwerk in samenhang met de integrale aanpak multimodale corridors Regio Amersfoort. HOV staat voor Hoogwaardig Openbaar Vervoer, BRT voor Bus Rapid Transit, waarmee ‘betere’ busdiensten worden bedoeld. NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley Aanleiding voor de opstelling van de Verstedelijkingsstrategie Arnhem-Nijmegen-Foodvalley is de noodzaak om rond de 100.000 nieuwe woningen en daaraan gekoppelde arbeidsplaatsen toe te voegen in de regio’s Foodvalley (40.000 woningen) en Arnhem-Nijmegen (60.000 woningen). Doel is om aan te geven waar op de korte (2025), middellange (2030) en lange termijn (2040) de extra woon- en werklocaties in dit gebied gaan komen, gekoppeld aan andere opgaven als kwaliteit van de leefomgeving (groen, klimaatadaptatie, energietransitie), verduurzaming van de economie en goede bereikbaarheid. 26 gemeenten, 2 regio’s, de provincies Utrecht en Gelderland en het Rijk werken hiervoor intensief samen. U heeft op 17 november 2021 het verstedelijkingsconcept vastgesteld. Hierin zijn de ambitie en de ruimtelijke ontwerpprincipes van de verstedelijkingsstrategie vastgelegd. In 2023 wordt verder gewerkt aan de gebiedsuitwerkingen, waaronder Foodvalley-Zuid en Foodvalley-Noord. In de RO-brief van 17 mei is aangegeven dat het verstedelijkingsgebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley verder wordt ontwikkeld en voortaan de status van NOVEX-gebied heeft. Ook is aangegeven dat de verstedelijkingsopgave in dit NOVEX-gebied wordt gecombineerd met de opgave in het omliggende landelijke gebied. Binnen dit NOVEX-gebied ligt één grootschalige NOVEX-woningbouwgebied ook in de provincie Utrecht: Foodvalley. Beoogd resultaat 2023 Overeenstemming over ruimtelijke puzzel en ruimtelijk arrangement Rijk –provincie Utrecht. Ontwikkelperspectieven, uitvoeringsagenda's en Regionale Investeringsagenda's NOVEX-gebieden Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Foodvalley-Arnhem-Nijmegen. Vaststelling Handelingsperspectief buitengebied Regio Amersfoort

1.1.4

Agenda’s en afspraken met (boven)regionale partners zijn beter afgestemd op wederzijdse belangen

Toelichting op meerjarendoel

Samenwerking met het Rijk, de buurprovincies en met de gemeenten in de Utrechtse regio’s is van groot belang bij het halen van onze provinciale doelen. Het streven is samenwerken als één overheid: dat vraagt wat van alle partners. De Omgevingswet en de uitvoering van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) via de programma's NOVEX en Mooi Nederland zorgen voor een verdere intensivering van deze samenwerking. Op basis van het programma NOVEX werken we in 2023 aan het leggen van de zogenaamde provinciale ruimtelijke puzzel en het ruimtelijke arrangement Rijk-provincie Utrecht (wederkerige afspraken). En aan ontwikkelperspectieven, uitvoeringsagenda's en Regionale Investeringsagenda's voor de NOVEX-gebieden Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Foodvalley-Arnhem-Nijmegen. Deze activiteiten vragen extra inzet. Daarmee beogen we ook het beter borgen van provinciale belangen en het actiever sturen op het in balans houden van de Utrechtse kwaliteiten. We versterken ook onze positie in de diverse Rijk-regio-trajecten en we kunnen beter sturen op het maken van afspraken met andere overheden over het realiseren van ambities, de onderlinge rolverdeling en in te vullen randvoorwaarden.

Uitvoering NOVI via programma's NOVEX en Mooi Nederland
Nederland staat aan de vooravond van een grote verbouwing. Met de programma's NOVEX (executiekracht NOVI ) en Mooi Nederland geeft het Rijk helderheid over het proces en de planning van deze ‘verbouwing’. En het geeft een impuls aan de ruimtelijke kwaliteit.
De keuzes voor de ruimtelijke opgaven in Nederland worden door verschillende ministeries uitgewerkt in ongeveer 25 nationale programma’s, zoals Water en Bodem Sturend, Landelijk Gebied, Energiehoofdinfrastructuur, Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) en Woningbouw. Vervolgens wordt door het Rijk aan de 12 provincies gevraagd deze keuzes ruimtelijk te laten landen. Dit noemt het Rijk ruimtelijke regie per provincie. Het Rijk heeft in oktober 2022 in een startpakket de keuzes aan ons voorgelegd. Ons is gevraagd deze keuzes ruimtelijk te vertalen, in te passen en te combineren met de eigen keuzes uit de Omgevingsvisie provincie Utrecht. Dit heet het leggen van de provinciale ruimtelijke puzzel. Wij moeten het resultaat van onze provinciale ruimtelijke puzzel op 1 juli 2023 bij het Rijk inleveren. Met het totaaloverzicht van de 12 gelegde provinciale ruimtelijke puzzels is dan duidelijk waar ruimtelijke opgaven wel/niet realiseerbaar zijn en welke herverdelingskeuzes door het Rijk nodig zijn. In oktober 2023 komen Rijk en wij in samenspraak tot een ruimtelijk arrangement met wederkerige afspraken. Bij het leggen van de provinciale ruimtelijke puzzel en het afspreken van het ruimtelijk arrangement Rijk-provincie zullen we ook gemeenten en waterschappen betrekken. Deze werkwijze is nieuw, wordt cyclisch en structureel en lijkt intensiever te zijn dan de oude manier van samenwerking met het Rijk. Het is de vraag of dit inpasbaar is binnen bestaande financiële en organisatorische kaders. Een eventueel voorstel hiertoe wordt betrokken bij besluitvorming over de Kadernota 2024.

NOVEX-gebieden
Naast de ruimtelijke regie per provincie zet het Rijk in de 16 zogeheten NOVEX-gebieden ook in op gebiedsgerichte regie. Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley zijn NOVEX-gebieden binnen de provincie Utrecht. In deze gebieden komen veel nationale opgaven samen, is de transitie ingrijpend of overstijgt het de grenzen van de provincie. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken per NOVEX-gebied samen aan een ontwikkelperspectief, een uitvoeringsagenda en een Regionale Investeringsagenda (RIA).

NOVEX-gebied Het Groene Hart
In de RO-brief van het kabinet van 17 mei 2022 heeft het Rijk aangegeven dat het NOVI-gebied Groene Hart verder wordt ontwikkeld en voortaan NOVEX-gebied heet. De status van NOVEX-gebied voor het Groene Hart volgt uit de stapeling van opgaven op het gebied klimaatadaptatie, landbouw, natuur, energietransitie, wonen, werken, bereikbaarheid en recreatie. En de noodzaak voor een gezamenlijke integrale aanpak daarvan. Rijk, provincies Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland, gemeenten en waterschappen maken in het Bestuurlijk Platform Groene Hart nadere afspraken over de gezamenlijke inzet, de doelen/kaders en uitgangspunten op de focusthema’s bodemdaling, watersysteem, energie en vitale dorpen en steden. Op 19 mei 2022 heeft het Bestuurlijk Platform Groene Hart daarvoor een bestuursovereenkomst gesloten. In 2023 wordt hier verder uitvoering aan gegeven. Daarnaast wordt er in het NOVEX-gebied gewerkt aan het opstellen van een gezamenlijk ontwikkelperspectief, een uitvoeringsagenda en een regionale investeringsagenda.

NOVEX-verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort
Om antwoord te geven op de vraag hoe de forse groei van wonen en werken in de regio's U16 én Amersfoort op te vangen én tegelijk bereikbaar, leefbaar en groen te blijven, zijn het Ontwikkelperspectief Utrecht Nabij (2020) en het Ontwikkelbeeld Regio Amersfoort Centraal! (2021) opgesteld. In het Bestuurlijk Overleg (BO) Verstedelijking van 24 november 2021 hebben Rijk en regionale partijen afgesproken dat beide documenten samen één verstedelijkingsstrategie op grond van de NOVI vormen. In de RO-brief van het kabinet van 17 mei is aangegeven dat het verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort verder wordt ontwikkeld en voortaan de status van NOVEX-gebied heeft. Binnen het NOVEX-gebied Utrecht-Amersfoort liggen twee grootschalige NOVEX-woningbouwgebieden: Utrecht Groot Merwede en Spoorzone/A1-zone Amersfoort.

Vanuit het Rijk-regioprogramma U Ned werken we via een aantal programmalijnen aan de realisatie van de verstedelijkingsopgave in dit NOVEX-gebied. Hiermee zorgen we voor uitwerking van de ambitie om de verstedelijkingsopgave in samenhang met opgaven op het gebied van bereikbaarheid, leefbaarheid en groen vorm te geven. In het Ontwikkelperspectief Utrecht Nabij hebben wij samen met Rijk en regionale partijen gekozen om, na realisatie van de opgave tot 2030, nieuwe woningen en banen te concentreren in het stedelijk kerngebied en rond grotere regionale ov-knooppunten. In de Grote U, het U-vormige gebied rond de Utrechtse binnenstad, liggen veel kansen voor verdichting. In de gebiedsonderzoeken is dit verder uitgewerkt. Dit gebeurt in samenhang met de Mobiliteitsstrategie van het programma U Ned. De onderzoeksresultaten geven input voor de verstedelijkingsafspraken in dit NOVEX-gebied. Zie verder Programma 5.8.2.

Wat betreft het Ontwikkelbeeld Regio Amersfoort Centraal! bouwen we in 2023 verder aan het ontwikkelbeeld via de acties uit de uitvoeringsagenda. We doen dat in nauwe samenwerking met het Rijk, de regio, de gemeenten, provincie Gelderland, waterschappen en andere partners. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het opstellen van een Handelingsperspectief buitengebied Regio Amersfoort voor de Utrechtse Heuvelrug, Eemvallei en Gelderse Vallei, de verdere uitwerking van Spoorzone/A1-zone Amersfoort en een verkenning kansen HOV/BRT- en fietsnetwerk in samenhang met de integrale aanpak multimodale corridors Regio Amersfoort. HOV staat voor Hoogwaardig Openbaar Vervoer, BRT voor Bus Rapid Transit, waarmee ‘betere’ busdiensten worden bedoeld.

NOVEX-gebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley
Aanleiding voor de opstelling van de Verstedelijkingsstrategie Arnhem-Nijmegen-Foodvalley is de noodzaak om rond de 100.000 nieuwe woningen en daaraan gekoppelde arbeidsplaatsen toe te voegen in de regio’s Foodvalley (40.000 woningen) en Arnhem-Nijmegen (60.000 woningen). Doel is om aan te geven waar op de korte (2025), middellange (2030) en lange termijn (2040) de extra woon- en werklocaties in dit gebied gaan komen, gekoppeld aan andere opgaven als kwaliteit van de leefomgeving (groen, klimaatadaptatie, energietransitie), verduurzaming van de economie en goede bereikbaarheid. 26 gemeenten, 2 regio’s, de provincies Utrecht en Gelderland en het Rijk werken hiervoor intensief samen. U heeft op 17 november 2021 het verstedelijkingsconcept vastgesteld. Hierin zijn de ambitie en de ruimtelijke ontwerpprincipes van de verstedelijkingsstrategie vastgelegd. In 2023 wordt verder gewerkt aan de gebiedsuitwerkingen, waaronder Foodvalley-Zuid en Foodvalley-Noord.

In de RO-brief van 17 mei is aangegeven dat het verstedelijkingsgebied Arnhem-Nijmegen-Foodvalley verder wordt ontwikkeld en voortaan de status van NOVEX-gebied heeft. Ook is aangegeven dat de verstedelijkingsopgave in dit NOVEX-gebied wordt gecombineerd met de opgave in het omliggende landelijke gebied. Binnen dit NOVEX-gebied ligt één grootschalige NOVEX-woningbouwgebied ook in de provincie Utrecht: Foodvalley.

Beoogd resultaat 2023

Overeenstemming over ruimtelijke puzzel en ruimtelijk arrangement Rijk –provincie Utrecht.
Ontwikkelperspectieven, uitvoeringsagenda's en Regionale Investeringsagenda's NOVEX-gebieden Het Groene Hart, verstedelijkingsgebied Utrecht-Amersfoort en gebied Foodvalley-Arnhem-Nijmegen.
Vaststelling Handelingsperspectief buitengebied Regio Amersfoort